Τα καροτενοειδή είναι άφθονα στη φύση. Εκτιμάται ότι υπάρχουν 500 διαφορετικά είδη εκτός από τη β-καροτίνη , όπως το άλφα καροτένιο, η λουτεΐνη, η κρυπτοξανθίνη και η ζεαξανθίνη. Η ονομασία β-καροτίνη προέρχεται από τη λατινική λέξη για το καρότο, καθώς αυτή η ένωση προέρχεται αρχικά από τις ρίζες καρότου. Είναι μια οργανική ένωση η οποία είναι χημικά ταξινομημένη ως υδρογονάνθρακας και συγκεκριμένα ως τερπενοειδές. Είναι μια έντονα χρωματισμένη χρωστική που προσδίδει στα κίτρινα και πορτοκαλί φρούτα και τα λαχανικά τις πλούσιες αποχρώσεις τους. Μόλις καταναλωθεί, μετατρέπεται σε βιταμίνη Α (ρετινόλη) η οποία εκτελεί διάφορες βιολογικές λειτουργίες μέσα στο σώμα. Η βιταμίνη Α λειτουργεί επίσης ως αντιοξειδωτικό που προστατεύει τα κύτταρα από τις επιβλαβείς επιδράσεις των ελεύθερων ριζών. Η β-καροτίνη και πολλά άλλα καροτενοειδή είναι επίσης γνωστά ως «προβιταμίνη Α» επειδή λειτουργούν ως πρόδρομοι στην παραγωγή της βιταμίνης αυτής στο σώμα. Παράγεται επίσης συνθετικά ή από φοινικέλαιο, φύκια και μύκητες. Η βιταμίνη Α εμπλέκεται στο σχηματισμό γλυκοπρωτεϊνών. Είναι απαραίτητη για την όραση και στη συνέχεια μετατρέπεται σε ρητινοϊκό οξύ το οποίο χρησιμοποιείται για διαδικασίες όπως η ανάπτυξη και η διαφοροποίηση των κυττάρων.

Οφέλη για την υγεία

Εκτός από τα κύρια οφέλη λόγω της συμβολής της στο σχηματισμό της βιταμίνης Α που είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της υγείας των μεμβρανών και δέρματος, η β-καροτίνη προωθεί την καρδιαγγειακή υγεία καθώς συνεργάζεται με τη βιταμίνη Ε για τη μείωση της οξείδωσης της LDL χοληστερόλης, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης και στεφανιαίας νόσου. Μπορεί επίσης να βοηθήσει στην καταπολέμηση του καρκίνου μέσω της αντιοξειδωτικής της ικανότητας και μέσω της ενίσχυσης της κυτταρικής επικοινωνίας. Έρευνες έχουν δείξει ότι καθυστερεί σημαντικά τη γνωστική γήρανση, καταπολεμώντας το οξειδωτικό στρες που μπορεί να βλάψει τα εγκεφαλικά κύτταρα με την πάροδο του χρόνου, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο άνοιας.

Η πρόσληψη τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε β-καροτίνη συμβάλλει στην αύξηση της ικανότητας των πνευμόνων και στην ανακούφιση των αναπνευστικών παθήσεων, εμποδίζοντας έτσι αναπνευστικές διαταραχές όπως το άσθμα, τη βρογχίτιδα και το εμφύσημα. Επιπλέον, τα άτομα με επαρκή επίπεδα β-καροτίνης στο σώμα τους είναι λιγότερο πιθανό να υποφέρουν από μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη και διαβήτη. Αποτρέπει την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας από την έκθεση στον ήλιο ειδικά στα άτομα μεγάλης ηλικίας. Τέλος, προλαμβάνει τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και ενεργοποιεί το θύμο αδένα, ο οποίος είναι μία από τις σημαντικότερες πηγές ανοσοπροστασίας.

Τα οφέλη της β-καροτίνης ευεργετούν το δέρμα και τα μαλλιά. Παρέχει μια υγιή λάμψη και αποτρέπει την πρόωρη γήρανση του δέρματος ενεργώντας ως αντιοξειδωτικό. Μειώνει τις βλάβες του οξυγόνου που προκαλούνται από το υπεριώδες φως, τις μολύνσεις και άλλους περιβαλλοντικούς κινδύνους, όπως το κάπνισμα. Ωστόσο, η υπερβολική πρόσληψη πρέπει να αποφεύγεται καθώς μπορεί να προκαλέσει κίτρινο χρωματισμό στο δέρμα. Η β-καροτίνη είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση δερματικών παθήσεων όπως η ξηροδερμία, το έκζεμα και η ψωρίαση. Όταν εφαρμόζεται εξωτερικά, βοηθά στη θεραπεία των ελκών, των εξανθημάτων με πύον, απομακρύνει τα γεροντικά σημάδια και επιταχύνει την επούλωση από κοψίματα και τραύματα. Η βιταμίνη Α είναι επίσης απαραίτητη για την ανάπτυξη όλων των κυττάρων συμπεριλαμβανομένων των κυττάρων της τρίχας. Προλαμβάνει την πιτυρίδα και προάγει την ανάπτυξη των μαλλιών.

Πώς να προσθέσετε βήτα καροτίνη στη διατροφή σας

Οι ειδικοί υγείας συστήνουν να παίρνετε τη β-καροτίνη και τα άλλα αντιοξειδωτικά από τα τρόφιμα και όχι από διατροφικά συμπληρώματα. Είναι άφθονη κυρίως σε φρούτα και λαχανικά που έχουν χρώμα πράσινο, κίτρινο ή πορτοκαλί. Μερικές από τις καλύτερες πηγές του είναι τα καρότα, οι γλυκοπατάτες, οι πιπεριές, τα κρεμμύδια, η κολοκύθα, το σπανάκι και το κέιλ, τα σπαράγγια, το μπρόκολο, το πεπόνι, τα βερίκοκα, τα δαμάσκηνα, το μάνγκο, το γκρέιπφρουτ. Βρίσκεται επίσης σε βότανα και μπαχαρικά όπως το τσίλι, η ρίγανη, η πάπρικα και ο μαϊντανός

Τα συμπληρώματα βιταμίνης Α μπορεί να είναι τοξικά όταν λαμβάνονται σε μεγάλες ποσότητες, αλλά ο οργανισμός μας θα φτιάξει τόση μόνο βιταμίνη Α από τη β-καροτίνη όση χρειάζεται. Αυτό το χαρακτηριστικό ασφαλείας καθιστά τη β-καροτίνη τον καλύτερο τρόπο για να πάρουμε τη βιταμίνη Α ή τη ρετινόλη, την οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει το σώμα όπου χρειάζεται.

Φωτεινή Πουρνάρα