Μάλλον πρόκειται για ένα παρεξηγημένο φυτό, αφού με μια απλή αναφορά στο όνομά του αρχίζουν κάτι περίεργες κρυφοματιές. Κι όμως, λέξεις όπως το κανναβάτσο και ο καμβάς έχουν τη ρίζα τους σε αυτό.
Από το 1990 η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανάγει αυτό το φυτό, την κάνναβη, σε μία από τις πλέον προνομιούχες καλλιέργειες ενισχύοντας τους παραγωγούς για την καλλιέργεια ποικιλιών της που προορίζονται για παραγωγή ινών. Η κλωστική κάνναβη (Cannabis sativa) είναι ένα από τα είδη της τα οποία υπάρχουν στη φύση με διάφορες περιεκτικότητες σε δραστικές ουσίες. Από τις ουσίες αυτές μόνο μια, η Δ9-Τετραϋδροκανναβινόλη (THC), επιδρά στον άνθρωπο. Πιστεύεται πως χώρα καταγωγής της κάνναβης είναι η Κίνα και είναι μια, σχετικά, απλή καλλιέργεια χαμηλών εισροών.
Η κάνναβη είναι ψηλό φυτό, δίοικο (δηλαδή αρσενικά και θηλυκά άνθη σε χωριστά φυτά) και η επικονίασή της γίνεται με τον άνεμο. Στις ινοδοτικές ποικιλίες της τα αρσενικά φυτά έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ίνα και καλύτερης ποιότητας. Τα τελευταία χρόνια, βέβαια, έχουν επιλεγεί μερικές μόνοικες ποικιλίες ομοιόμορφης ωρίμανσης σπόρων οι οποίες θεωρούνται καταλληλότερες για παραγωγή ινών. Συναντάται ως καλλιέργεια στην Ε.Ε σε μεγάλη κλίμακα στη Γαλλία και ακολουθεί η Ολλανδία όπως, επίσης, η Ιταλία, η Τσεχία, η Πολωνία, η Γερμανία, η Ισπανία, κ.ά. Υπολογίζεται πως το 2014, στην Ευρώπη, τα στρέμματα με αυτήν ήταν 180.000 (περίπου το 22% της παγκόσμιας έκτασης) με μέση στρεμματική απόδοση σε στελέχη τα 750 Kg/ στρ. και σε ίνες τα 240 Kg/ στρ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του European Industrial Hemp Association (www.eiha.org) τα καλλιεργούμενα στρέμματα με κάνναβη αναμένεται να αυξηθούν καθώς ζητείται για παρασκευή φαρμάκων και βιοσυνθετικών υλικών στην αυτοκινητοβιομηχανία.
Θεωρείται καλλιέργεια με χαμηλές απαιτήσεις σε λιπάσματα και δεν έχει σοβαρούς εχθρούς ζιζάνια και έντομα. Αυτό που πρέπει να προσεχθεί είναι η επιλογή της κατάλληλης ποικιλίας καθώς είναι φυτό μικρής ημέρας, ανθίζει δηλαδή όταν η διάρκεια της ημέρας είναι μικρότερη από ένα συγκεκριμένο αριθμό ωρών. Καλό είναι να αποφεύγουμε την πρόωρη άνθισή της ώστε να έχουμε υψηλότερες στρεμματικές αποδόσεις (μπορεί να φτάσει και τον τόνο στο στρέμμα). Είναι ευαίσθητη στον παγετό, κυρίως σε θερμοκρασίες κάτω των -5°C. Η πυκνότητα της καλλιέργειας προσαρμόζεται ανάλογα με τον σκοπό, την παραγωγή δηλαδή ινών ή σπόρων. Για τις ίνες η πυκνότητα είναι περίπου 60-70 kg ανά εκτάριο και για τους σπόρους είναι 10-15 kg ανά εκτάριο.
Οι ανάγκες της σε άρδευση είναι σχετικά μικρές ενώ μπορεί να ενταχθεί σε σύστημα αμειψισποράς με σιτηρά ή πατάτες. Θα πρέπει να αποφεύγονται τα ελαφρά αμμώδη εδάφη γιατί παρουσιάζει ευαισθησία στους νηματώδεις ενώ κατάλληλα είναι τα ασβεστώδη και τα προσχωσιγενή (αυτά που σχηματιζόνται απο μεταφορά λάσπης ή άλλων υλικών από ποτάμια). Είναι κατάλληλη για επιβαρυμένα εδάφη καθώς απορροφά βαρέα μέταλλα που τυχόν υπάρχουν, μόλυβδο (Pb) – ψευδάργυρο (Zn) – χαλκό (Cu). Μάλιστα, στην Πολωνία την εγκαθιστούν σε εδάφη προερχόμενα από εγκαταλειμμένα ορυχεία με σκοπό να τα βελτιώσουν σταδιακά ώστε να επανασπαρθούν με άλλες καλιέργειες στο μέλλον.
Ύστερα, λοιπόν, από αρκετά χρόνια απαγόρευσης στη χώρα μας, οι Ελληνες παραγωγοί θα μπορούν να βάλουν και πάλι στα χωράφια τους κλωστική κάνναβη η οποία δεν έχει κανένα κοινό με την ινδική. Η περιεκτικότητά της στην τετραϋδροκανναβινόλη (ψυχοτρόπος ναρκωτική ουσία) είναι μικρότερη από 0,2%, πράγμα που σημαίνει ότι για να υπάρξει επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό θα πρέπει να καταναλωθούν τεράστιες ποσότητες σε μία μόνο φορά. Σαν καλλιέργεια, μάλιστα, σύμφωνα με ειδικούς θα μπορούσε να αντικαταστάσει το βαμβάκι αλλά η Ελλάδα άφησε την ευκαιρία ανεκμετάλλευτη. Μέχρι το 1957, οπότε και με νόμο απαγορεύθηκε η καλλιέργειά της, λειτουργούσαν στη χώρα μας 7 εργοστάσια επεξεργασίας των ινών της με αποδέκτη την κλωστοϋφαντουργία που τις χρησιμοποιούσε ως πρώτη ύλη για σχοινιά, κλωστές, κ.ά. Η κάνναβη ήταν ένα διαδεδομένο και αξιόπιστο εξαγώγιμο προϊόν, αποτελώντας μάλιστα στήριγμα της οικονομίας πολλών ελληνικών πόλεων.
Εκτός των ινών, σημαντικό προϊόν της είναι και οι σπόροι της οι οποίοι περιέχουν 32% λιπαρά οξέα (λινολενικό οξύ, Ωμέγα – 3, κ.ά.) και χρησιμοποιούνται συνήθως σε σκευάσματα για στομαχικές διαταραχές. Επίσης, η περιεκτικότητά τους σε πρωτεϊνες (33%) τους κατατάσσει δεύτερους μετά τη σόγια ενώ έχουν και 21 αμινοξέα. Η δραστική ουσία της κάνναβης χρησιμοποιείται κυρίως στην παρασκευή φαρμάκων σε παυσίπονα, αντισπασμωδικά, διουρητικά, υπνωτικά, αντιφλεγμονώδη, κ.ά. Με δεδομένο πως αυξάνει την όρεξη, την χορηγούν και σε θεραπείες κατά της νευρικής ανορεξίας ενώ “ελαφρύνει” κάποιες από τις παρενέργειες χημειοθεραπειών π.χ. τους εμετούς. Επιπροσθέτως, ανακουφίζει από πονοκεφάλους, ημικρανίες και πόνους της περιόδου. Η πρωτεΐνη (Hemp protein) της κάνναβης που προέρχεται από το άλεσμα των σπόρων της είναι κατάλληλη για χορτοφάγους και διαβητικούς αφού δεν έχει γλουτένη και λακτόζη ενώ είναι πλούσια σε φυτικές ίνες.
Η επανεισαγωγή της, επομένως, στην ελληνική γεωργία είναι πιο επίκαιρη από ποτέ για πολλούς λόγους. Μπορεί να δώσει πρώτη ύλη για ποικιλία προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας ενώ και τα υπολλείμματά της μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παραγωγή βιοενέργειας (εκτός του ηλίανθου και της ελαιοκράμβης που ήδη καλλιεργούνται). Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό site ekriti.gr, μελετάται σχέδιο διεθνούς ομίλου με έδρα τη Γαλλία που προβλέπει την καλλιέργεια, αλλά και την πρώτη φάση μεταποίησης, τουλάχιστον δύο ποικιλιών κλωστικής κάνναβης στην Κρήτη. Σε ό,τι αφορά την καλλιέργεια έχει ήδη γίνει κρούση σε παραγωγούς στα νότια του νησιού, οι οποίοι είναι έτοιμοι να αλλάξουν τις καλλιέργειές τους ή να αξιοποιήσουν χέρσα χωράφια επενδύοντας στο νέο προϊόν. Για το δεύτερο στάδιο της μεταποίησης έχει ήδη βρεθεί ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο έξω από το Τυμπάκι Ηρακλείου το οποίο προβλέπεται να ανακαινιστεί και να μετατραπεί σε πρότυπη μονάδα μεταποίησης της πρώτης ύλης που θα προκύψει από τις καλλιέργειες.
Δημοσίευμα του haniotika-nea.gr, κάνει λόγο για συγκομιδή βιομηχανικής κάνναβης σε χωράφι ιδιώτη έκτασης 1 στρέμματος στο Δήμο Πλατανιά στα Χανιά. Αν και οι κλιματολογικές συνθήκες συμπίεσαν τον βιολογικό κύκλο του φυτού, με αποτέλεσμα να μην φτάσει στο επιθυμητό ύψος, τα στελέχη που μαζεύτηκαν θα δοθούν στο ΤΕΙ Καρδίτσας στο Τμήμα Βιομηχανικού Σχεδιασμού και Επίπλων για να πειραματιστούν πάνω σε νέες χρήσεις τους. Στο Βόλο, στην Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.) KannaBio (αποτελεί τον 1ο Συνεταιρισμό στη χώρα βιολογικής κάνναβης) θα σταλούν οι κορυφές των φυτών για να επεξεργαστούν οι σπόροι τους για λάδι ενώ οι ταξιανθίες θα χρησιμοποιηθούν για τσάι.
Τέλος, κάτι πολύ νέο που αφορά την κλωστική κάνναβη είναι πρόσφατες έρευνες που γίνονται για χρησιμοποίησή της σε δομικές εφαρμογές, π.χ. το project GROW2BUILD που αφορά κατασκευή ανανεώσιμου σπιτού σε Γαλλία και Αγγλία. Δοκιμάζεται, ακόμη, προσθήκη της στο σκυρόδεμα, στις μονώσεις των εξωτερικών τοίχων, κ.ά. Πάντως, σύμφωνα με δημοσίευμα του “Γεωργία και Κτηνοτροφία”, ήδη από τον Μάϊο του 2016 φυτεύτηκαν ποικιλίες κλωστικής κάνναβης από τον ΕΛΓΟ – Δήμητρα σε δοκιμαστικούς αγρούς έκτασης 16 στρεμμάτων τα αποτελέσματα των οποίων αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον.
