Τα νηπιάκια και πιο μικρά παιδάκια μαθαίνουν μέσω της πράξης. Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά είναι διαρκώς σε κίνηση και με αυτό τον τρόπο αναπτύσουν και το λόγο τους και τις κινητικές τους δεξιότητες. Γι΄αυτό καλό είναι απο νωρίς να φτιάξουμε την πολύτιμη συλλογή με δημιουργικά παιχνίδια για το παιδί, με σκοπό να είναι έτοιμο να αναπτύξει άνετα το λόγο και την ομιλία του.

1. Βιβλία
Μια καλή συλλογή βιβλίων είναι απαραίτητη για όλα τα νηπιάκια καθώς αρχίζουν να πλουτίζουν το λεξιλόγιό τους και την φαντασία τους. Τα καλύτερα βιβλία για να αναπτύξετε το λόγο των παιδιών είναι αυτά που έχουν απλές προτάσεις, έχουν μια χρονική ακουλουθία (π.χ. Πρώτα έγινε αυτό... μετά... στο τέλος...), έχουν ομοιοκαταληξίες, ρυθμό και πολλές επαναλήψεις. Ιδανικά βιβλία για παιδάκια που δεν ξέρουν ακόμη να διαβάζουν είναι αυτά που δεν έχουν λέξεις παρά μόνο εικόνες. Έτσι το παιδάκι "διαβάζει" άνετα το παραμύθι στους γονείς του και όχι το αντίστροφο.

2. Πλαστελίνη
Βάλτε πάνω στο τραπέζι πλαστελίνη, πλαστικά μαχαιράκια και μερικά κουπάτ και θα εκπλαγείτε απο τους διαλόγους και το λεξιλόγιο που θα χρησιμοποιήσει το παιδάκι σας με σκοπό να "εξυπηρετήσει" τον πελάτη. Καλό θα ήταν να αποφύγετε τα πολλά αξεσουάρ που συνοδεύουν τα κουτιά με τις πλαστελίνες και να αφήσετε το μυαλό του παιδιού να σκεφτεί με ποιό τρόπο μπορεί να κατασκευάσει αυτό που θέλει.

3. Μαρκαδόροι & Δαχτυλομπογιές
Κάθε παιδί πρέπει να έχει τους δικούς του μαρκαδόρους, τέμπερες και δαχτυλομπογίες. Σίγουρα όλα αυτά προκαλούν ένα χάος μέσα στο σπίτι αλλά ταυτόχρονα παρέχουν στο παιδί έναν πολυαισθητηριακό τρόπο μάθησης. Γι΄αυτό διαλέξτε ένα σημείο του σπιτιού, όπου θα τοποθετήσετε ένα καλάθι με πινέλα, χαρτιά, τέμπερες, ποδιές, δαχτυλομπογιές, μαρκαδόρους κ.α. και φροντίστε κάθε μέρα να αφιερώνετε 30' δημιουργικής απασχόλησης με ζωγραφική. Αφήστε το παιδί να λερωθεί με τις μπογιές, να τις πιάσει με τα χέρια του και να δημιουργήσει με αυτά. Απλά, θα εκπλαγείτε όταν δείτε το παιδί να ζητά καθημερινά το ίδιο παιχνίδι.

4. Legos
Οι έρευνες έχουν δείξει πως τα τουβλάκια και τα legos είναι τα πιο βοηθητικά παιχνίδια για την ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας των παιδιών. Κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου παιχνιδιού τα παιδιά πρέπει να αλληλεπιδράσουν με τους σημπαίχτες ή με τους γονείς τους με σκοπό να καταλήξουν στο τι θα δημιουργήσουν και πως θα είναι.

5. Μπασκέτα & bowling
Προμηθευτείτε μια μπασκέτα και κορίνες και μπάλα για bowling και αφήστε το παιδί να αναπτύξει τον κινητικό, κοινωνικό και λεκτικό του τομέα στο μέγιστο βαθμό. Αν τα έχετε ήδη αυτά τα παιχνίδια μπορείτε να πάτε ένα βήμα παραπέρα, αγοράζοντας τούνελ και κώνους για να παίξετε κάτω στο πάτωμα μαζί με το παιδί.

6.Τα πρώτα επιτραπέζια
Μην διστάσετε να προμηθευτείτε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι για το νηπιάκι σας μόνο και μόνο επειδή δεν ξέρει να διαβάζει. Εξαιρετικές επιλογές για να μπορέσει το παιδί να αναπτύξει τις κοινωνικές - γλωσσικές του δεξιότητες, το λεξιλόγιό του και την ικανότητα ταύτισης είναι το lotto (ψάχνει να βρει τις όμοιες εικόνες) και το uno ή domino με ζώα.

7. Φάρμα με ζώα
Είναι εξαιρετική ιδέα για να αναπτύξετε τη φαντασία και το λεξιλόγιο των παιδιών η αγορά μιας πλαστικής ή ξύλινης φάρμας με ζωάκια και έναν αγρότη. Μιλήστε στο παιδί γι' αυτό που συμβαίνει μέσα στη φάρμα και το τι πρέπει να κάνει το κάθε ζωάκι κ.τ.λ.

8. Βεστιάριο
Προμηθεύστε το παιδί σας με στολές απο διάφορους ρόλους (π.χ. γιατρός, πυροσβέστης, αστυνομικός κ.α.) και αφήστε το να παίξει φανταστικό παιχνίδι με ή χωρίς εργαλεία. Μην του δώσετε όλο τον αξοπλισμό αλλά αφήστε το να βασανίσει το μυαλό του για το πως να κάνει το θερμόμετρο ή το στηθοσκόπιο. Σιγά σιγά εμπλουτίστε τη συλλογή και με άλλες στολές.

9.  Κουζίνα
Εξοπλιστείτε με μια καλή σταθερή ξύλινη κουζίνα και με πολλά μαγειρικά σκεύη και θα παρατηρήσετε το λεξιλόγιο του παιδιού σας να διανθίζετε άμεσα μετά απο την ενασχόλησή του με αυτό το παιχνίδι. Όλες οι δεξιότητες ανάπτυξης του λόγου θα δουλεύονται ταυτόχρονα και το παιδί θα παίζει δημιουργικά για πολλή ώρα.

10. Καροτσάκι & κούκλα μωρού
Προμηθεύστε το παιδάκι σας με καροτσάκι, κούκλα μωρού και κούνια και δείτε με πόσο ενδιαφέρον και φροντίδα θα αρχίσει να το πειρβάλλει. Είναι εντυπωσιακό πως θα αρχίσει να αλλάζει τον τρόπο της ομιλίας του μόνο και μόνο επειδή μιλά σε κάποιο άτομο μικρότερό του. Εξηγείστε του τι κάνουμε με το κάθε ένα αντικείμενο και απο τι υλικό είναι φτιαγμένο. Ο λόγος του παιδιού θα αρχίσει να εμπλουτίζεται με φυσικό τρόπο.  

Πολλοί σύγχρονοι γονείς αγωνιούν για την εξέλιξη της ομιλίας του μικρού τους καθώς προτιμά τις περισσότερες φορές να δείχνει ή να τους τραβά προς αυτό που επιθυμεί παρά να χρησιμοποιεί λέξεις για να επικοινωνήσει. Αυτό που κάνει το παιδί λέγεται χρήση μη-λεκτικής επικοινωνίας. Αυτό, όμως, δεν είναι απαραίτητα ανησυχητικό σε μικρή ηλικία. Και σίγουρα είναι πολύ εύκολο και απλό να μετατρέψετε τη μη-λεκτική επικοινωνία σε λεκτική. Ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα και κυρίως... το παιδί σας. Αυτό θα σας δείξει το δρόμο!!!

Κανόνας: Αφήστε το παιδί να ξεκινήσει την επικοινωνία μαζί σας

Αφήστε το παιδί να πάρει πρωτοβουλία, για να επικοινωνήσει μαζί σας. Σίγουρα, θα θελήσει να μιλήσει για κάτι που το ενδιαφέρει πολύ και θα θέλει να μάθει περισσότερα γι’ αυτό και όχι γι’ αυτό που θέλετε εσείς.

• Σταθείτε πρόσωπο με πρόσωπο με το παιδί.
• Παρατηρήστε τη γλώσσα του σώματος του παιδιού (τις κινήσεις, τις χειρονομίες, τις εκφράσεις του προσώπου του) και το σημείο στο οποίο εστιάζει το βλέμμα του ή δείχνει.
• Περιμένετε = Σταματήστε να μιλάτε, πλησιάστε το παιδί και κοιτάξτε το με προσμονή (μετρήστε απο μέσα σας μέχρι το 10). Μόλις το παιδί αντιδράσει λεκτικά ή μη, ανταποκριθείτε ΑΜΕΣΑ.
• Ακούστε = προσέξτε τις λέξεις / ήχους, που παράγει το παιδί. Αν δεν καταλαβαίνετε τι σας λέει., προσπαθήστε να το συμπεράνετε απο τα συμφραζόμενα. Αν εξακολουθείτε να μην καταλαβαίνετε, προσπαθήστε να μιμηθείτε τους ήχους, που παράγει.
• Μην θέτετε σαν στόχο την ομιλία του παιδιού. Μην ζητάτε απο το παιδί να επαναλαμβάνει τις λέξεις που του λέτε. Η επιθυμία για επικοινωνία πηγάζει απο το να έχω κάτι να πω και να ξέρω πως υπάρχει κάποιος που ενδιαφέρεται να ακούσει.

Αποφύγετε τους εξής γονεϊκούς ρόλους:

- διευθύνων γονιός: μιλάει συνεχώς και λέει στο παιδί τι να κάνει και πως να το κάνει.

- εξεταστής γονιός: ρωτάει συνεχώς το παιδί «τι είναι αυτό;» και «τι κάνει αυτό;».

- διασκεδαστικός γονιός: μιλάει και γελάει συνεχώς και δεν αφήνει στο παιδί περιθώριο να μιλήσει.

- βοηθητικός γονιός: κάνει αυτό που θέλει το παιδί πριν προλάβει το παιδί να επιχειρήσει να το κάνει, γιατί πιστεύει οτι δεν θα το καταφέρει.

- πολυάσχολος γονιός: κινείται συνεχώς και με γρήγορο ρυθμό και χάνει τις ευκαιρίες επικοινωνίας με το παιδί του.

- παρατηρητής γονιός: δεν αλληλεπιδρά καθόλου με το παιδί, παρά μόνο το παρακολουθεί όταν παίζει και κάποιες φορές σχολιάζει θετικά αυτά που κάνει το παιδί.

Ο ρόλος που πρέπει να υιοθετήσετε είναι ο γονιός σε εγρήγορση. Θα αντιλαμβάνεστε γρήγορα τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες και τις ικανότητες του παιδιού σας. Απλά, αποφύγετε τους παραπάνω ρόλους και αφήστε το παιδί να πάρει τα ηνία της επικοινωνίας.

πηγή: "It takes two to talk" Hanen program