Η ντροπαλότητα είναι το αίσθημα αμηχανίας ή ανησυχίας που έχει κάποιος όταν βρίσκεται κοντά σε άλλους ανθρώπους και είναι πιο έντονο όταν το άτομο βρίσκεται μπροστά σε καινούργιες καταστάσεις ή σε άγνωστους ανθρώπους. Αξίζει να επισημανθεί ότι είναι φυσικό κομμάτι της ανθρώπινης ανάπτυξης, ενώ σύμφωνα με έρευνες αποτελεί έμφυτο χαρακτηριστικό της ιδιοσυγκρασίας των ανθρώπων. Τα περισσότερα παιδιά εμφανίζουν το αίσθημα ντροπής, φόβου και αμηχανίας στην προσχολική ηλικία (4 και 5 ετών). Εκείνη είναι η στιγμή που το παιδί καλείται να βγει έξω από το οικογενειακό προστατευτικό περιβάλλον και να προσδιορίσει τη θέση του στον παιδικό σταθμό και τις σχέσεις του με τα υπόλοιπα παιδιά. Η ντροπαλότητα ως στοιχείο του χαρακτήρα ενός παιδιού δεν αποτελεί πρόβλημα, εκτός κι αν επηρεάζει τη λειτουργικότητα και την κοινωνική του ανάπτυξη.

Μπαίνοντας στον χώρο της Ειδικής Αγωγής παρατηρούσα ότι τα παιδιά με ειδικές ανάγκες ή με απλές μαθησιακές δυσκολίες είναι πολύ ντροπαλά. Ακόμη κι αν δεν ήταν, η κοινωνία μας -που δεν αντέχει τη διαφορετικότητα- φρόντισε να τα κάνει. Τα παιδιά αναγνωρίζουν τις αδυναμίες τους και συχνά προσπαθούν να τις καλύψουν, ώστε να γίνουν αποδεκτά απ’ το κοινωνικό σύνολο. Όταν κάποιο παιδί είναι διαφορετικό ή αντιμετωπίζει κάποια δυσκολία, τα βλέμματα γύρω του και οι αντιδράσεις των άλλων του δημιουργούν ντροπή και συστολή.

Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα ντροπαλά παιδιά να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση

• Αρχικά, πρέπει οι ίδιοι οι γονείς να πιστέψουν στο παιδί και στις ικανότητες του. Αν οι γονείς δείξουν εμπιστοσύνη και υπομονή, δίνοντας του χώρο και χρόνο να εκφραστεί θα εξωτερικεύσει τα συναισθήματα του.
• Ένα συχνό λάθος που κάνουν γονείς κι εκπαιδευτικοί είναι να συγκρίνουν τα παιδιά είτε με τα αδέλφια τους, είτε με συμμαθητές τους. Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και μοναδικό.
• Το οικογενειακό περιβάλλον είναι καλό να περιορίσει τις επιπλήξεις και τις παρατηρήσεις. Δεν πρέπει να πιέζουμε το παιδί να πει ή να κάνει κάτι που το φέρνει σε δύσκολη θέση απλά για να φανεί κοινωνικό. Φράσεις όπως «γιατί δε χαιρετάς;», «γιατί δε λες καληνύχτα;» κ.λπ. ειδικά μπροστά σε τρίτα πρόσωπα θα το αγχώσουν περισσότερο.
• Ο διάλογος μπορεί να βοηθήσει. Όταν οι γονείς μιλούν για τα δικά τους συναισθήματα δίνουν στο παιδί την ευκαιρία να εκφράσει τις ανησυχίες του.
• Πρέπει το παιδί να παροτρύνεται να παίρνει πρωτοβουλίες και να επαινείται όταν προσπαθεί. Κυρίως παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες που η αυτοπεποίθηση τους κλονίζεται εύκολα, οφείλουμε να τα επιβραβεύουμε για την προσπάθεια τους και να επισημαίνουμε την αξία τους.
• Οι γονείς είναι τα πρότυπα των παιδιών, επομένως μπορούν να περνούν θετικά μηνύματα με τις φιλίες τους, την κοινωνικότητα τους και τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες.
• Είναι σημαντικό να συμμετέχουν τα παιδιά σε κάποιο άθλημα ή σε κάποια δραστηριότητα που τους αρέσει. Οι χώροι αυτοί δίνουν μια ευκαιρία στα παιδιά να κοινωνικοποιηθούν και να τονωθεί η αυτοπεποίθηση τους.
• Το role playing μπορεί να βοηθήσει. Με απλά λόγια φτιάχνουμε ένα παιχνίδι ρόλων όπου το παιδί καλείται να πάρει θέση σε διάφορες περιστάσεις.
• Όταν είσαι γονέας ενός συνεσταλμένου και ντροπαλού παιδιού είναι πιθανό να έχεις το άγχος της κοινωνικότητάς του στο σχολείο. Επίσης είναι πολύ πιθανό να του μεταδίδεις αυτό το άγχος με συμβουλές όπως «μίλα στα παιδιά της τάξης!», «στο διάλειμμα να είσαι με τους συμμαθητές σου!» κ.λπ. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί μπορεί να συμπεριφερθεί ως δορυφόρος γύρω από σχολικές παρέες και να μη χτίζει ουσιαστικές διαπροσωπικές σχέσεις.
• Στην περίπτωση που το παιδί έχει μεγάλη δυσκολία κατά την επαφή του με συνομηλίκους, ενθαρρύνετε το να καλέσει φίλους του στο σπίτι και βοηθήστε στην οργάνωση του χρόνου που θα περάσουν μαζί. Η οργάνωση του χρόνου πρέπει να γίνει από κοινού με το παιδί και μόνο στην αρχή.

Το παραμύθι «Το Ντροπαλό Οκάπι»

Πρωταγωνιστής του παραμυθιού «Το Ντροπαλό Οκάπι» είναι ένα μικρό οκάπι. Τα οκάπι είναι σπάνια ζώα, που ζουν στα δάση βροχής του Κονγκό και ξεχωρίζουν όχι μόνο για την ιδιαίτερη εμφάνισή τους, αλλά και για τον ντροπαλό χαρακτήρα τους. Τα μοναχικά αυτά ζώα συνηθίζουν να ζουν απομονωμένα.

Η ιστορία μας περιγράφει τις περιπέτειες ενός μικρού οκάπι, το οποίο είναι απογοητευμένο από την εμφάνισή του. Η ανασφάλειά του αποτελεί τροχοπέδη στις σχέσεις του με τα υπόλοιπα ζώα του δάσους. Έπειτα από προτροπή της μητέρας του αποφασίζει να ψάξει για ένα μάγο, ο οποίος θα μπορούσε να του αλλάξει όλη τη ζωή. Υπάρχει, τελικά, ο μάγος που θα αλλάξει τον ήρωα ή θα πρέπει ο ίδιος ο ήρωας μας να προσπαθήσει σκληρά για να πετύχει το στόχο του;

Το παραμύθι πραγματεύεται σημαντικές έννοιες όπως η διαφορετικότητα, η φιλία και η αυτοπραγμάτωση. Το κυριότερο μήνυμα του παραμυθιού είναι ότι πρέπει να αγαπάμε τον εαυτό μας και τις ιδιαιτερότητές μας. Η ιστορία καλλιεργεί στα παιδιά τον αυτοσεβασμό και την αυτοπεποίθηση, καθώς τους δείχνει ότι μέσα μας κρύβεται τεράστια δύναμη. Ακόμη, τα διδάσκει να προσπαθούν σκληρά για να πετύχουν τους στόχους τους και να μην εγκαταλείπουν την προσπάθεια. Τέλος, επισημαίνεται η αξία των εμπειριών και των καλών πράξεων, οι οποίες βοηθούν στο χτίσιμο ενός πολύπλευρου και ολοκληρωμένου χαρακτήρα.