Α. Καππάτου: ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ - Δοκιμασία για παιδιά και γονείς
Η περίοδος των πανελληνίων εξετάσεων είναι μία από τις πιο στρεσσογόνες περιόδους στη ζωή των εφήβων. Οι προσδοκίες και τα όνειρα που έχουν για το μέλλον τους βαραίνουν κάνοντας τους μήνες της προετοιμασίας να φαίνονται ατελείωτοι.
Οι εξετάσεις όμως δεν αγχώνουν το παιδί μόνο επειδή φοβάται για το μέλλον του. Το άγχος του κορυφώνεται όταν σκέφτεται πώς μπορεί να απογοητεύσει, να στεναχωρήσει ή ακόμα και να θυμώσει τους γονείς του.
Ταυτόχρονα, οι πανελλήνιες είναι πηγή άγχους και για τους γονείς που από τη μία συμμερίζονται την ανησυχία των παιδιών τους και από την άλλη δεν είναι σίγουροι για το πώς ακριβώς πρέπει να φερθούν στη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Όλη αυτή η πίεση όμως μπορεί να διαταράξει τις ισορροπίες στην οικογένεια
Η πίεση όμως μπορεί να διαταράξει τις ισορροπίες στην οικογένεια γι’ αυτό είναι απαραίτητο μαζί με τους εφήβους σας να προετοιμαστείτε κι εσείς. Μπορεί να μη δίνετε εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο αλλά σίγουρα οι Πανελλήνιες μπορούν να θεωρηθούν εξετάσεις και για τους γονείς.
Αναγνωρίστε τα συμπτώματα του άγχους
Το άγχος των εξετάσεων συχνά καταβάλλει παιδιά και γονείς παραμένοντας στη ζωή τους για καιρό πριν, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά τις εξετάσεις εν αναμονή των αποτελεσμάτων. Το παιδί μπορεί να μη σας αναφέρει κάτι για αυτά που αισθάνεται όμως εσείς πρέπει να είστε σε επαγρύπνηση .
Το άγχος μπορεί τους μπορεί να εκφραστεί με...
Σωματικά συμπτώματα: όπως εφίδρωση, ταχυκαρδίες , τρόμος, κεφαλαλγίες , ναυτία, δύσπνοια, , κοιλικοί πόνοι, διάρροια, τάση για λιποθυμία κ.λπ.
Άλλα συμπτώματα: απόγνωση, θυμός, απαισιοδοξία, φόβος αποτυχίας, χαμηλή αυτοεκτίμηση, δυσκολία συγκέντρωσης, αϋπνία, νευρικότητα κ.λπ.
Το ανεξέλεγκτο άγχος μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινότητά των υποψηφίων επηρεάζοντας φυσικά και την απόδοσή τους καθώς δεν τους επιτρέπει να συγκεντρωθούν, νιώθουν συνεχώς ότι δεν επαρκεί ο χρόνος, δυσκολεύονται να οργανώσουν τη μελέτη τους κ.ο.κ.
Πριν τις εξετάσεις
-Μην μεταδίδετε στα παιδιά το άγχος σας. Βεβαιωθείτε ότι όταν είστε γύρω τους δεν φαίνεστε ανήσυχοι αλλά ήρεμοι, ψύχραιμοι και υποστηρικτικοί..
- Δεχθείτε να τα βοηθήσετε στο διάβασμά τους αν σας το ζητήσουν όπως μπορείτε χωρίς να τα πιέζετε.
- να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες και αισιοδοξία. Οι πολύ υψηλοί στόχοι συνήθως ενισχύουν το άγχος. Καλό είναι λοιπόν τα παιδιά να έχουν μία εικόνα της πραγματικότητας αλλά ταυτόχρονα να παραμένουν αισιόδοξα για τις δυνατότητές τους.
- Αποφεύγετε εκφράσεις όπως «δε σε φοβάμαι εσένα», «θα περάσεις σίγουρα» κ.λπ. γιατί τα «φορτώνουν» με ακόμα περισσότερο φόβο μήπως σας απογοητεύσουν.
Μην είστε όλη τη μέρα από πάνω τους....
Η υπερβολική φροντίδα –ακόμα και σε μια τέτοια περίοδο- «πνίγει» τα παιδιά. Αφήστε τα να σας ζητήσουν ό,τι θέλουν να κάνετε γι’ αυτά.
-Μη χρησιμοποιείτε εκφράσεις του τύπου «δίνουμε εξετάσεις», «είμαστε αγχωμένοι» κ.λπ. Να θυμάστε ότι αυτός που δίνει εξετάσεις είναι το παιδί και μόνο.
-Βοηθήστε τα παιδιά στην επιλογή σχολής όμως μην τα κατευθύνετε με βάση τα δικά σας «θέλω» και απωθημένα. Ακόμα και αν η επιλογή τους δεν αποδειχτεί η ορθότερη μπορούν πάντα να κάνουν κάτι για να την αλλάξουν.
- Μην είστε απαισιόδοξοι. Μπορεί η κατάσταση ειδικά στη χώρα μας να μην αφήνει πολλά περιθώρια αλλά μη λέτε στο παιδί πώς ό,τι και να κάνει δεν πρόκειται να βρει δουλειά κ.λπ. Τα παιδιά πρέπει να νιώθουν πώς η προσπάθειά τους έχει νόημα. Εξάλλου δεν αρχίζουν ούτε τελειώνουν όλα σε μία σχολή.
Μην κάνετε συγκρίσεις....
«Ο Γιώργος διαβάζει, δεν είναι σαν εσένα», η «Μαρία θα περάσει σίγουρα, εσύ να δούμε τι θα κάνεις»… Μια τέτοια αντιμετώπιση μπορεί να κάνει μόνο κακό στην αυτοεκτίμησή του πόσω μάλλον σε μια τόσο πιεστική περίοδο.
-Δείξτε τους πώς για εσάς είναι πιο σημαντικό να είναι καλά παρά να πετύχουν στις εξετάσεις. Πείτε τους ότι αυτές δεν είναι μονόδρομος και δείξτε τους πόσες ακόμα επιλογές ανοίγονται μπροστά τους ακόμα και σε περίπτωση «αποτυχίας».
Πείτε τους ότι πάντα μπορούν να ξαναπροσπαθήσουν και πώς εσείς θα είστε εκεί και θα τα αγαπάτε το ίδιο.
Στη διάρκεια των εξετάσεων καλό είναι οι υποψήφιοι να αφιερώνουν λίγο χρόνο για:
-Ασκήσεις χαλάρωσης. Αναπνοές, εύκολες ασκήσεις που συμβάλλουν στην οξυγόνωση του εγκεφάλου και άλλες τεχνικές χαλάρωσης (ζητήστε από κάποιον ειδικό να σας δείξει μερικές ή αναζητήστε τες στο διαδίκτυο) μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά το παιδί να «ξεμπλοκάρει» ακόμα και την ώρα των εξετάσεων.
- Όχι στο διάβασμα της τελευταίας στιγμής ούτε στα ξενύχτια την προηγούμενη μέ των εξετάσεων γιατί το μόνο που μπορεί να συμβεί, είναι να επιτείνουν το άγχος. Συχνά πριν τις εξετάσεις οι έφηβοι αισθάνονται ότι δε θυμούνται τίποτα , χωρίς αυτό να είναι ακριβές... Το να ανοίγουν όμως το βιβλίο εκείνη την ώρα ή να ρωτούν τους άλλους για ένα θέμα που φοβούνται πώς θα πέσει δεν έχει νόημα.
- Καλύτερα να αποφύγουν τους πολύ αγχώδεις συμμαθητές. Το άγχος είναι μεταδοτικό και γι’ αυτό καλό είναι να επιδιώκουμε, ειδικά εκείνες τις μέρες, τη συναναστροφή με ψύχραιμα άτομα.
- την ώρα που παίρνουν τα θέματα να διαβάζουν καλά τις εκφωνήσεις και ας ξεκινούν από ό,τι τους φαίνεται πιο εύκολο, αν κολλήσουν κάπου να επανέρχονται με μεγαλύτερη ψυχραιμία αργότερα, αν δεν γνωρίζουν καλά την απάντηση σε ένα θέμα, να γράψουν ό,τι ξέρουν κ.λπ.
- Παροτρύνετέ τα να πηγαίνουν κάποιο μικρό περίπατο όταν έχουν χρόνο ή νιώθουν μεγάλη κούραση. Ακόμα και την ημέρα των εξετάσεων, τελειώνοντας κάθε μάθημα θα ήταν καλή ιδέα να μείνουν έστω για λιγο με τους φίλους τους ή και μαζί σας για να εκτονωθούν..
Παραμένετε ψύχραιμοι ακόμη και αν δεν πάει καλά σε ένα μάθημα.
Προτρέψτε το να προσπαθήσει για τα επόμενα και να μην απογοητεύεται.
Μετά τις εξετάσεις....
- Η αγωνία για τα αποτελέσματα προσθέτει επιπλέον άγχος που επίσης χρειάζεται σωστή διαχείριση.
- Παροτρύνετε τα παιδιά να μην περνάνε τις μέρες τους έχοντας στο μυαλό τους μόνο αυτό.
- Προτρέψτε τα να βγουν, να πάνε διακοπές και να απομακρυνθούν απ’ ό,τι έχει σχέση με τις εξετάσεις. Το άγχος δε θα αλλάξει το αποτέλεσμα ούτως ή άλλως. Αντίθετα μπορεί μόνο να τους στερήσει την ξενοιασιά που έχουν ανάγκη τώρα.
Αλεξάνδρα Καππάτου
Ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος Συγγραφέας
Φάκελος Πανελλήνιες 2019